Sukcesja w firmie rodzinnej – PODZIAŁ MAJĄTKU
Proces przekazywania majątku między pokoleniami to proces składający się z wielu działań: od decyzji o konieczności przekazania majątku, przez ustalenie kręgu osób i zasad podziału majątku, etapów i terminów, form przekazania, określenia ilości i wartości składników majątkowych, po sporządzenie stosownych dokumentów.
🎯 Pełna kontrola sukcesji występuje, gdy właściciel zadysponuje majątkiem za swojego życia, przekazując dzieciom majątek w formie darowizny, sprzedaży lub innej umowy cywilno-prawnej.
W Polsce dominującą formą przekazania majątku jest darowizna lub spadek. Sprzedaż w obrębie rodziny nie zyskała szerszego uznania, co nie znaczy, że nie należy rozważyć i takiego rozwiązania.
Testament
Sporządzając testament nestor powinien określić, co ma się stać z majątkiem firmy i samą firmą po jego śmierci. W ten sposób reguluje podział majątku według swojej wizji. Jednak mogą się zdarzyć przypadki, gdy scenariusz sukcesji zostanie zmieniony przez przypadek losowy lub niewłaściwy zapis w testamencie.
⛳ Testament nie jest planem sukcesji. Jest nim przemyślany i realny proces przekazywania przywództwa i wiedzy o firmie. Testamentem nie można zarządzać firmą. Można jedynie zabezpieczyć prawnie przekazanie majątku i zredukować ryzyko konfliktu.
Brak testamentu z kolei powoduje konieczność otwarcia postępowania spadkowego. O losach firmy decydują wówczas przepisy prawa spadkowego i procedury sądowe, co może być przyczyną paraliżu decyzyjnego w przedsiębiorstwie, a w konsekwencji nawet upadku firmy.
Podział majątku
Na podział majątku, zwłaszcza firmowego, może mieć wpływ niejednakowe zaangażowanie członków rodziny w prowadzenie firmy. Biorąc pod uwagę, że niektórzy sukcesorzy mogą mieć odmienne plany na swoje życie, niekoniecznie związane z firmą rodzinną, nestor może chcieć przekazać majątek firmy tylko wybranym spadkobiercom, a pozostałym zrekompensować to w innej formie, np. gotówką.
Jeżeli sukcesora i firmy nie stać na jednorazowe wypłacenie większej kwoty pieniędzy, musi zaplanować spłaty w dłuższym okresie, uwzględniając interes wszystkich zainteresowanych.
⛳ Żądania finansowe stawiane przed sukcesorem i firmą rodzinną muszą być na miarę możliwości przedsiębiorstwa. Warto wziąć pod uwagę, że w pierwszym okresie po przejęciu firmy przez sukcesora jej przychody mogą się zmniejszyć. Problemem też może być jednorazowe wypłacenie dużej kwoty, jeżeli większość majątku firmy to aktywa trwałe, które są potrzebne do funkcjonowania firmy albo ich sprzedaż nie jest możliwa z innych powodów
(np. zastaw bankowy zabezpieczający kredyt obrotowy).
⛳ Kwestia rozliczeń może pojawić się także w sytuacji nagłej sukcesji, kiedy nie sporządzono testamentu i zadziałały reguły dziedziczenia ustawowego, wskutek czego na wszystkich składnikach spadku (w tym także na przedsiębiorstwie rodzinnym) powstała współwłasność.
Jeśli wcześniej nie przeprowadzono stosownych obliczeń oraz nie zastosowano zabezpieczeń finansowych, najprawdopodobniej jedynym wyjściem będzie zaciągnięcie kredytu (o ile jest to możliwe z uwagi na zdolność kredytową i posiadane zabezpieczenia).
🎯 Planowanie sukcesji z odpowiednim wyprzedzeniem chroni rodzinę i firmę przed podejmowaniem nieplanowanych i niekomfortowych decyzji.
Wycena firmy rodzinnej
Bez względu na to, jaka będzie przyszłość firmy rodzinnej oraz jakie decyzje w zakresie sukcesji zostaną podjęte, przygotowanie planu sukcesji dobrze jest rozpocząć od wyceny wartości firmy.
Przedsiębiorstwo jest wyposażone w aktywa trwałe i obrotowe ujęte w bilansie, a także inne zasoby, których w bilansie nie ma. Wśród aktywów firmy mogą być nieruchomości, budynki, narzędzia i urządzenia, patenty, zapasy czy aktywa finansowe.
Oprócz tego wycenie mogą podlegać zasoby niematerialne, takie jak lojalni pracownicy, procesy produkcyjne, baza klientów, opinia o firmie i jej produktach, jej organizacja i zdolność do generowania zysku.
🎯 Przy wycenie firmy rodzinnej ważnym elementem są powiązania majątku prywatnego z firmowym.
Często przedsiębiorstwo kupuje i utrzymuje składniki majątkowe, które służą wyłącznie do celów prywatnych (np. samochody, domy, jachty itp.) oraz zatrudnia członków rodziny, aby dać im źródło utrzymania (niekoniecznie adekwatne do wykonywanej pracy).
Wszystkie te elementy zniekształcają prawdziwy wynik przedsiębiorstwa oraz jego przepływy finansowe. A co za tym idzie – powodują, że wycena firmy rodzinnej jest bardzo specyficzna. Może się okazać, że bez pomocy niezależnych konsultantów nie da się jej prawidłowo wykonać.
🌈 Przeprowadzenie firmy przez sukcesję jest procesem trudnym, wymagający wiedzy w wielu dziedzinach prawa i finansów. Zapraszamy do skorzystania z naszej pomocy.
https://synergy-consulting.pl/doradztwo/#doradztwo-sukcesyjne
Bibliografia:
1.„Przewodnik po sukcesji w firmach rodzinnych – kompendium wiedzy” praca zbiorowa, wyd. PARP 2014
👣Inne artykuły o podobnej tematyce:
