Poradnik dla nestora firmy rodzinnej część 2
Proces sukcesji w Polsce jest trudniejszy niż w krajach, które mają długą tradycję w badaniu i upowszechnianiu wiedzy na temat sukcesji przedsiębiorstw rodzinnych.
W ramach naszego poradnika zwracamy uwagę nestorów na te obszary działalności biznesowej, które mają istotne znaczenie dla przeprowadzenia udanej sukcesji. Pod tym pojęciem rozumiemy takie przygotowanie firmy, aby po rezygnacji nestora z bezpośredniego zarządzania nią, pozostała pod mądrą kontrolą rodziny, sprawnie działała i miała szanse na dalszy, bezpieczny rozwój.
⛳ Dużą przeszkodą w przeprowadzeniu sukcesji jest niedostosowana do tego forma działalności firmy rodzinnej.
W Polsce przeważającą formą prawną pozostaje jednoosobowa działalność gospodarcza osób fizycznych, na drugim miejscu są spółki osobowe. Przedsiębiorstwa osób fizycznych nie mogą być w sposób płynny przekazane następcom, ponieważ ich byt wygasa wraz z zakończeniem działalności przez te osoby, chyba że właściciel powoła zarządcę sukcesyjnego.
Z rozmów z ekspertami i z samymi przedsiębiorcami wynika, że nawet bardziej zaawansowana forma działalności, jaką jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub inna spółka prawa handlowego, same z siebie nie gwarantuje bezpiecznego transferu własności i władzy. Właściciele powinni zwrócić uwagę na sporządzenie odpowiednich zapisów umowy spółki, dotyczących dziedziczenia udziałów lub mechanizmów zapewniających sprawne przekazanie zarządzania.
Przygotuj firmę prawnie
W planie sukcesji realizowana jest wieloletnia strategia firmy oraz rodziny. Brak rozwiązań prawnych w postaci właściwie przygotowanych dokumentów, uniemożliwi realizację nawet najlepiej przemyślanej strategii.
👉 Rozwiązania prawne mają niebagatelne znaczenie w planie sukcesji i wymagają fachowego doradztwa.
Plan sukcesji – od strony prawnej – powinien zawierać szereg rozwiązań, z których część warto zastosować od razu, pozostałe zaś należy modyfikować z biegiem lat, mając na uwadze zmieniające się uwarunkowania gospodarcze, rodzinne oraz osobiste.
Analizując sytuację firmy, a tym bardziej planując losy majątku rodzinnego, konieczne jest ustalenie formy prawnej firmy rodzinnej. Nie każda forma prawna pozwala w sposób przewidywalny i kontrolowany zmienić właściciela na podstawie czynności prawnej.
👉 Tworzenie planu sukcesji warto rozpocząć od audytu prawnego, na podstawie którego sporządzony zostanie plan i harmonogram działania.
Zaniechanie opracowania i wdrożenia planu prawnego sukcesji naraża firmę rodzinną na ryzyko zastosowania ogólnych rozwiązań ustawowych w zakresie dziedziczenia. Celem ustaw jest ochrona ładu prawnego, celem nestora i rodziny – ochrona interesu własnej firmy i ładu rodzinnego. Zwykle rozwiązania ustawowe nie odpowiadają potrzebom konkretnej sytuacji, ponieważ ustawy są ogólne i obiektywne, natomiast potrzeby właściciela – konkretne i indywidualne.
Nestorze miej na uwadze, że Twoja firma, w przypadku nagłej sukcesji, może popaść w problemy. Najczęstszą przyczyną jest konflikt interesów: spadkobiercy zaangażowani w prowadzenie firmy chcą się nią zajmować dalej, pozostałe osoby jednak liczą na spieniężenie ich części spadku.
Problemy te często bywają na tyle duże, że wyprowadzenie biznesu na prostą staje się niemożliwe. Dlatego zanim zostaną wypracowane i wdrożone szczegółowe rozwiązania planu sukcesji, rozsądnie jest zabezpieczyć firmę rodzinną przed skutkami nagłych zdarzeń, które mogą wywołać sytuację kryzysową.
Przygotuj plan awaryjny
Jak to podkreślamy wielokrotnie, planowanie sukcesji w firmie rodzinnej to długotrwały proces.
👉 Podstawową funkcja planu awaryjnego jest zabezpieczenie majątku osobistego przedsiębiorcy i ciągłości funkcjonowania firmy.
Plan awaryjny ma również za zadanie zabezpieczyć firmę przed powstaniem kosztów przejęcia masy spadkowej, roszczeń wynikających z rozliczeń pomiędzy wspólnikami lub między spółką a spadkobiercami. Powinien zawierać także rozwiązania zapewniające sprawne przejęcie i prowadzenie spraw firmy przez sukcesora.
👉 Forma prawna firmy rodzinnej ma istotne znaczenie.
W firmach jednoosobowych oraz w spółkach cywilnych wszystkie stosunki prawne związane z prowadzeniem firmy łączą się bezpośrednio z właścicielem. W związku z tym jakiekolwiek dysponowanie nimi jest w praktyce utrudnione.
Nestorze, rozważ zmianę formy prawnej na spółkę prawa handlowego. Jeśli nie godzisz się z likwidacją firmy, która może być efektem Twojego przejścia na emeryturę, zmiana formy prawnej Cię nie ominie. Im dłużej zwlekasz, tym więcej będzie to kosztować.
Jedną z najbardziej przewidywalnych i elastycznych pod kątem sukcesji form prawnych prowadzenia biznesu jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Udziały w nich są dziedziczone, ale ten mechanizm powinien zostać uzupełniony o właściwie sporządzony testament. Dobrze jest przewidzieć w nim scenariusze wydarzeń, które może przynieść los.
Ostatnim elementem planu awaryjnego jest plan finansowy. Jeśli w ramach podziału majątku w rodzinie wystąpią zachowki lub inne spłaty wzajemne, warto mieć jasność, z czego zostaną sfinansowane.
Wszystkie trzy elementy: właściwa forma prawna, poprawnie sporządzony testament oraz dostosowany do nich plan finansowy powinny występować łącznie i być okresowo weryfikowane. Dopiero to daje poczucie stabilności i przewidywalności w zarządzaniu biznesem rodzinnym w dłuższej perspektywie czasowej.
👣 Czytaj również: https://synergy-consulting.pl/sukcesja-w-firmie-rodzinnej-od-czego-zaczac/
🌈 Zapraszamy do kontaktu bezpośredniego
Bibliografia:
1.„Przewodnik po sukcesji w firmach rodzinnych – kompendium wiedzy” praca zbiorowa, wyd. PARP 2014
👣Inne artykuły o podobnej tematyce:
